Adalet ve İçişleri konusunun AB'nin Kurucu Antlaşması'nda yer alması, 10 Aralık 1991 tarihinde imzalanan ve 1993 yılının Kasım ayında yürürlüğe giren Maastricht Antlaşması'yla gerçekleşmiştir. AB'nin üç temel direğinden (Topluluk politikaları, Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ve Adalet ve İçişleri Politikası) üçüncüsü olan Adalet ve İçişleri Politikası kapsamında, göç ve siyasi iltica alanlarında üye devletler arasındaki işbirliği geliştirilmiştir.

Mülteci politikası, üye ülkeler dış sınırlarının açılmasına ilişkin kurallar, göç politikası, uyuşturucu ve hileyle mücadele, ceza hukuku ve medeni hukuk alanlarında işbirliği, gümrük alanında işbirliği ve polisiye alanlarda işbirliği konuları, adalet ve içişleri politikası kapsamında değerlendirilmektedir.

Irkçılığın ve yabancı düşmanlığının önlenmesi ve bunlara karşı mücadele edilmesi konuları da üçüncü sütun kapsamında yer almaktadır. Böylece, daha etkinleştirilmiş hukuki araçlar kullanılarak, örgütlü suç, terörizm, insan ticareti, çocuk istismarı, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı ve yolsuzluğa karşı mücadele alanlarında üye devletler arasında işbirliği olanakları sağlanmaktadır.

Özgür AB vatandaşlarının AB sınırları içinde herhangi bir yerde seyahat etme, çalışma, yaşama hakları garanti altına alınmıştır. Bu haktan tam olarak yararlanabilmek için insanların kendi hayatlarına yönlendirmeleri ve iş güvenliklerini sağlamaları gerekmektedir. İnsanlar uluslararası suça karşı korunmalı ve Birlik düzeyinde temel haklarına saygı gösterilmeli ve adaletten eşit faydalanmalıdırlar. Bu durum AB'nin güven, adalet ve özgürlük alanı yaratmasının nedenidir.

Araştırma ve Yenilik

Bilimsel ve teknolojik gelişme, bugün ülkelerin ekonomik büyümelerindeki en önemli etken haline gelmiştir. Bu gerçekten yola çıkan AB ülkeleri kendi oluşturdukları ulusal bilim ve teknoloji politikaları ile sanayilerini geliştirmeye ve dünya pazarında daha fazla rekabet edebilir hale gelmeye çabalamışlardır.

Avrupa Birliği'nde ortak bir Bilim ve Teknoloji politikası oluşturulmasının ardında yatan nedenlerden biri de Avrupa sanayindeki aktörlerin bu yönde yaptıkları baskıdır. Avrupa sanayisi, Tek Pazar'dan gerçek anlamda fayda sağlamanın yolunun bazı anahtar alanlarda ve öncelikli teknolojilerde araştırma kaynaklarının birleştirilmesinden geçtiğinin farkına varmıştır.

AB dünyanın tüm bilimsel bilgi kapasitesinin neredeyse üçte birini üretir. Araştırma ve yenilik, AB halklarının beklediği refah ve yaşam kalitesinin taşınması amacına hizmet eder. Ortak programlar AB ülkelerinin çalışmalarını birleştirir. Ana araç altıncı çerçeve programıdır. Bu program üye ülkeler ve diğer bazı ülkeler ve AB'nin kendi Ortak Araştırma Merkezi'ndeki araştırmalara fon sağlar.

Balıkçılık

Birliğin kuruluş yıllarında, balıkçılık sektörü, tarım sektörü ile birlikte ele alınmış ve böylece gıda arzının güvence altına alınması amaçlanmıştır. Ancak zaman içinde balıkçılığın tek basına ele alınması gerektiği anlayışı yerleşmiş ve Birlik Avrupa'da, bu konuda gerekli işbirliğini ve ortaklık anlayışını sağlamıştır.

Ortak balıkçılık politikası türleri tüketilmekten korumayı, balıkçıların yaşamlarını sürdürebilmelerini garanti etmeyi ve tüketiciler ile balık ürünleri işleme endüstrisinin makul fiyatlardan, düzenli olarak balık bulabilmesini amaçlamaktadır.

Bilgi Toplumu

Son yıllarda bilgi teknolojilerindeki devrim evde, işte ve okulda bilgi toplumunu oluşturmaktadır. AB politikaları ve faaliyetleri bu devrimi başlangıcından beri desteklemekte ve yönlendirmektedir.

AB'nin temel amaçlarından biri, küresel bilgi ve bilgi temelli ekonomiye katılmak ve onu şekillendirmek için lider bir rol oynamaya çalışmaktır. AB, bunu başarmak için aşağıdaki yöntemleri kullanmaktadır:

 Yeni bilgi ve telekomünikasyon teknolojilerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için yapılacak araştırmaları teşvik etmek;

 Rekabet oluşturmak için tasarlanan bir düzenleme ve standartlar çerçevesi kurmak ve bunu sürdürmek;

 İnternet kullanımını teşvik etmek. Komisyon internet kullanımını teşvik etmek için 3 amaçlı bir strateji belirlemiştir. Bu stratejiler:

 Her eve, okula ve işyerine daha hızlı, ucuz ve güvenli internet sağlamak,
 İnternet vasıtasıyla dijital bir okur yazar ve girişimci yaratmak,
 Bütün bunlar için toplumsal olarak içsel bir bilgi toplumu kurmak.

Bölgesel Politika

AB dünyanın en zengin bölgelerinden biri olmasına rağmen, bölgelerarası gelir dağılımı ve fırsat eşitsizlikleri bulunmaktadır. Gelirleri AB ortalamasının altında olan ve Mayıs 2004'te üye olan ülkeler bu farklılığı daha da derinleştirecektir. Bölgesel Politika hem bir dayanışma aracı, hem de ekonomik entegrasyonu destekleyen önemli bir faktördür.

AB Bölgesel Politikası temel olarak ekonomik ve sosyal alanda daha uyumlu bir bütünleşmeyi sağlamayı ve bölgeler arası farklılıkları gidermeyi amaçlamaktadır. Avrupa Birliği Komisyonu Bölgesel Politika kapsamında üç ana hedef belirlemiştir:

 Kalkınmada geri kalmış bölgelerdeki yapısal uyumu ve gelişmeyi teşvik etmek,

 Ekonomik ve sosyal dönüşüm içerisinde olan bölgelerin desteklenerek karşılaşılan yapısal güçlüklerin giderilmesi,

 Öğretim, eğitim ve istihdam politikaları ile sistemlerinin modernizasyonu ve uyumlaştırılmasını desteklemek.

Bütçe

AB'nin yıllık bütçesinin büyük bir kısmı, Avrupa toplumlarının faydasına kullanılmaktadır. AB bütçesi, çevre temizliği, gıda güvenliği ve kanser araştırmaları gibi alanlara aktarılmaktadır.

Çevre

Avrupa bütünleşmesinin temel unsurlarından biri olarak kabul edilen serbest rekabetin ve serbest dolaşımın sağlanması, çevre alanında da ortak girişimleri ve ortak bir politikayı zorunlu kılmıştır. Üye ülkelerin bazılarında hava ve su kirliliğini önlemek amacıyla gerekli görülen yatırımlar, ürünlerin maliyetini önemli ölçüde artırmaktadır. Bu ve benzeri hususlar nedeniyle de üye ülkeler arasında malların serbest dolaşımının ve serbest rekabetin tam olarak sağlanamaması gibi bir sorun ortaya çıkabilmektedir. Bu durumun önüne geçebilmek için ortak bir çevre politikası oluşturulması gerekli görülmüştür.

Yerel yönetimleri de yakından ilgilendiren ortak bir çevre politikası oluşturulmasına neden olan bir diğer önemli gelişme de, üye ülkelerde erişilmiş bulunan yaşam kalitesinin daha da yükseltilebilmesi için doğal yasam koşullarının sağlıklı bir biçimde devam ettirilmesinin ve geliştirilmesinin gerekli olduğunun anlatılması olmuştur.

Dış İlişkiler

Avrupa Birliği, 455 milyon nüfusu ile ABD ve Rusya'nın toplam nüfusundan daha fazla bir nüfusa sahiptir. Asıl amacı, 2. Dünya Savaşı sonrası Avrupalı halkları bir araya getirmekti. Fakat Birlik'in genişlemesi ve yeni sorumluluklar almasıyla kendini bir dünya gücü olarak tanımlamaya başladı.

AB'nin ticari, ekonomik ve finansal ağırlığı onu bir dünya gücü yapmaktadır. AB küresel düzeyde pek çok ülke ve bölgeyi kapsayan ikili ve çok taraflı antlaşmalar ağına sahiptir. Dünyanın en büyük ticaret hacmine sahip ve dünyanın ikinci en güçlü para birimine sahip olan AB, beş kıtadaki yardım projelerine de ayda bir milyar euro harcamaktadır. AB'nin dış politikada söz sahibi bir konuma gelmesi, Birliğe önemli küresel sorumluluk yüklemektedir.

Dış Ticaret

Uluslararası ticaretin büyümesinin bir sonucu olarak genel bir ticaret politikası Birlik için önemli hale geldi. Son 10 yıldır AB'nin dış ticaret hacmi yaklaşık 2 kat artmıştır. AB, ABD'den sonra dünyanın en büyük ticari gücüdür ve dünya ithalat ve ihracat hacminin % 20'sini gerçekleştirmektedir. Karşılıklı çıkarları çerçevesinde, AB, üye ülkeler arasındaki serbest ticareti 50 yıla yakın süredir başarıyla üstlenmiştir.

Eğitim, Öğretim ve Gençlik

Eğitim AB üyesi tüm ülke hükümetlerinin en önemli gündem maddelerinden biri olmakla beraber, eğitimin yapısı tüm ülkelerde farklılıklar göstermektedir. Avrupa Birliği eğitim alanında tek bir politikanın olmadığı ancak ülkeler arasında görüş alışverişinde bulunulduğu bir forum niteliğindedir. Üye ülkeler eğitimin içeriği ve organizasyonu açısından özgür olup Avrupa Birliği nezdinde işbirliği yapabilmektedirler.

Şubat 2001 tarihli Komisyon raporuna göre AB eğitim programının amaçları:

 Eğitim ve mesleki eğitim kalitesinin iyileştirilmesi;

 Hayat boyu öğrenmenin herkes için erişilebilir olması;

 Eğitim sisteminin dış dünyaya daha açık hale getirilmesidir.

Her yıl yüz binden fazla Avrupa Birliği vatandaşı, farklı kültürleri tanıma imkânı sunan ve AB vatandaşı olmanın sağladığı olanaklardan faydalanmayı kolaylaştıran AB kaynaklı sınır ötesi programlardan yararlanabilmektedir. AB aynı zamanda, ulusal eğitim ve öğretim kalitesinin yükselmesini teşvik eder, çünkü bu alanlar iş ve gelişme için çok önemlidir.

Ekonomik ve Parasal İlişkiler

Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB), üye devletler arasında tek paranın kullanımının sağlanması amacıyla söz konusu ülkelerin ekonomik ve parasal politikalarının uyumlu hale getirilmesini hedefleyen süreçtir. Bu nedenle, kişilerin, malların, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı ile de yakından ilgilidir. 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe giren Maastricht Antlaşması'nda taahhüt edilmiş olan EPB, tek pazar kavramının tamamlayıcısı olması bakımından ön plana çıkmıştır.

Maastricht Anlaşması'nda, tek paraya uygulamasına geçiş düzenlenmiş, aynı zamanda üçüncü aşamaya geçiş ile birlikte üye ülkelerin parasal alandaki yetkilerinin Avrupa Merkez Bankası'na devredilmesi esası belirlenmiştir. Bu çerçevede, enflasyon, faiz oranları ve kamu maliyesiyle ilgili ekonomik politika ilkeleri belirlenmiştir. Ayrıca, ekonomi politikalarının idaresi, Avrupa Konseyi içinde sağlanacak mutabakat çerçevesinde, nitelikli çoğunlukla alınacak bir karar ile tespit edilecek genel ilkeler doğrultusunda, üye ülkelerin denetimine bırakılmıştır. EPB, üç aşamadan oluşmuştur. Bu aşamalar:

 Birinci aşama ile üye devletler arasında sermayenin serbest dolaşımı, ekonomi politikaları arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve Merkez Bankaları arasındaki işbirliğinin yoğunlaştırılması hedeflenmiştir. 1 Temmuz 1990 tarihinde başlamış, 31 Aralık 1993 tarihinde son bulmuştur.

 İkinci Aşama, fiyat istikrarı ve sağlıklı bir kamu finansmanı sağlamak amacıyla, üye devletlerin ekonomik ve parasal politikalarının birleştirilmesini kapsayan dönemdir. 1 Ocak 1994 tarihinde başlamış ve 1 Ocak 1999 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır.

 Üçüncü Aşama ise, 1 Ocak 1999 tarihinden bu yana yürürlükte olan süreçtir. Avrupa Merkez Bankası'nın (AMB) kurulmasını, döviz kurlarının sabitleştirilmesini, Euro'nun hesap birimi olarak kullanılmaya başlanmasını, Euro cinsinden devlet tahvili çıkartılmasını içermektedir. Euro cinsinden paraların en geç 1 Ocak 2002 tarihi itibariyle dolaşıma girmesi ve Euro'ya geçişin tüm sektörler itibariyle en geç 1 Temmuz 2002'ye kadar tamamlanmasını kapsamaktadır.

Genel Sağlık

"Deli dana" ve "dioksin" krizleri ve tüberküloz gibi ciddi hastalıkların ortaya çıkması tüketicilerin gıda güvenliği üzerindeki güvenini sarsmıştır. Bu duruma karşılık olarak Topluluk seviyesinde genel bir sağlık politikasına ihtiyaç duyulmuştur.

Üye devletlerarasındaki işbirliği "insan sağlığına yönelik tehditlerin kaynağı"na genişletilmiş ve Topluluk; kanser, hap bağımlılığı ve sağlığı korumak için gerekli bütün genel önlemler gibi farklı alanlarda ciddi önlemler almıştır.

Komisyon Mayıs 2002'de sağlık alanında topluluk stratejisi hakkında bir rapor sunmuştur. Yeni strateji 3 temele dayanmaktadır:

 Toplumun bütün kesimlerinin sağlık hakkındaki bilgilerini geliştirmek,

 Büyük sağlık tehlikelerine karşı hızla cevap verecek bir mekanizma oluşturmak,

 Sağlık durumunu belirleyen öğeleri, özellikle zararlı öğeleri tespit etmek.

Genişleme

Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda, 1957 yılında Roma Antlaşması'nı imzalayarak Avrupa Ekonomik Birliği'ni (AET) kurdular. İlk genişleme dalgası İngiltere, İrlanda ve Danimarka'nın katılımıyla 1973 yılında gerçekleşti. Daha sonra, 1981'de Yunanistan, 1986 yılında İspanya ve Portekiz, 1995'te ise Avusturya, İsveç ve Finlandiya AB'ye üye oldular.

1 Mayıs 2004'te Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Malta'yı da kapsayan sekiz merkez ve doğu Avrupa ülkesinin (Çek Cumhuriyeti, Estonya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Slovenya ve Slovakya) Birliğe dâhil olması, yüzyıllardır süregelen ayrılığın sonunu getiren, tarihi bir başarıdır. Yeniden birleşmiş Avrupa; dört yüz elli milyon vatandaşına ekonomik yararlar sağlayan tek pazarı ile daha güçlü, daha demokratik ve daha istikrarlı bir kıta anlamına gelir. 1 Ocak 2007 itibariyle de Romanya ve Bulgaristan’ın; AB’ye üyeliği gerçekleşmiş ve bu genişlemeyle birlikte AB, 27 üyeli bir Birlik haline gelmiştir.

Gıda Güvenliği

1990'larda ortaya çıkan gıda skandalları, tüketicinin korunması ve gıda sağlığı alanlarında bir dönüm noktası olmuştur. Birlik, bu skandalların önüne geçmek ve gıda güvenliğini sağlamak için Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'ni kurmuştur. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi etkili olarak çalışmak için 6 temel görev benimsemiştir:

 Gıda güvenliği, hayvan ve bitki sağlığı, genetik olarak değiştirilmiş organizmalar ve beslenme üzerine bağımsız bilimsel danışmanlık sağlamak;

 Gıda zinciriyle alakalı politikaları ve yasama sürecini şekillendirmek için teknik gıda konularında görüşlerini iletmek;

 Gıda zinciri güvenliğini kontrol etmek ve taramak için perhiz kuralları üzerine veri ve bunun potansiyel riskleri hakkında bilgi toplamak ve incelemek;

 Mümkün olabildiğince çabuk var olan riskleri tanımlamak ve uyarı yapmak;

 Geçici kriz yönetim birimleriyle Komisyon'a gerekli bilimsel danışmanlığı sağlamak;

 Kamuoyu ile kalıcı diyalog sağlamak ve kamuoyunu muhtemel ve mevcut riskler hakkında bilgilendirmek.

Enerji

Enerji, Avrupa Birliği için stratejik öneme sahip bir konudur. AB'nin enerji ihtiyacı, sadece 1990–2000 yılları arasında %10 artmıştır. 2000 yılı verilerine göre dünyadaki enerji tüketiminin %15'i AB'ye aittir. AB, mevcut durumuyla dünyanın en büyük enerji ithalatçısı ve ABD'den sonra ikinci büyük enerji tüketicisidir. Bu alanda hâlihazırda %50 oranında olan dışa bağımlılığın 2030 yılında %68'e çıkacağı tahmin edilmektedir. Enerji arzının güvenliği, çevrenin korunması ve genel rekabet gücü, günümüzde AB Enerji Politikası'nın en önemli hedefleridir.

AB Enerji Politikası'nın temelinde birey bulunmaktadır. Tüketicilere daha ucuz enerji, daha yüksek kalitede ve kesintisiz bir hizmet sağlanması AB Enerji Politikası'nın esas hedefini teşkil etmektedir.

AB Enerji Politikası'nın hedefleri, rekabet gücü, enerji arzının güvenliği ve çevrenin korunması arasında bir dengeye varmak, toplam enerji tüketiminde kömürün payını korumak, doğalgazın payını artırmak, nükleer enerji santralleri için azami güvenlik şartları tesis etmek ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payını artırmak olarak açıklanabilir.

Petrol kıtlığı ve enerji kesintileri seyrek meydana gelir; ancak bu durum da enerjiye hayatın her alanında ihtiyaç duyulduğunun hatırlatıcısıdır; ulaşım için, konutları kış mevsiminde ısıtmak yaz mevsiminde soğutmak için, fabrikaları, şirketleri, çiftlikleri işletmek için enerjiye ihtiyaç vardır. Ancak pek çok enerji kaynağı tükenmiştir. Ancak enerji kullanımı, kirliliğin kaynaklarından biridir. Sürdürülebilir kalkınma, petrolün daha az ve akıllıca kullanılması anlamına gelmektedir.

Görsel - İşitsel Politikalar

1980'lerin başında dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte görsel-işitsel sektörde büyük değişimler ve gelişmeler meydana gelmiştir. Bu, hızla gelişen sektörün, ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri de oldukça geniştir. Görsel-işitsel sektör, günümüzde Avrupa Birliği'nde bir milyondan fazla kişiye istihdam olanağı sağlamaktadır.

Artık günümüzde dijital teknoloji geleneksel ve yeni iletişim tekniklerinin ses, görüntü ve veri ile bir arada kullanıldığı karmaşık sistemlerin kullanılması aşamasına gelmiştir. Bilgisayar ve Internet'in de vazgeçilmez unsurlar olduğu bu sistemlerle birlikte bilgi toplumu çağına girilmiştir. Bu gelişmeler, mevzuat ortamının düzenlenmesi ve çeşitli destek mekanizmalarının yürütülmesini gerektirmektedir.

Diğer yandan, ABD ve Japonya görsel-işitsel sektör ve bilişim teknolojilerinde hızla ileri giderken, Avrupa Birliği bu hızlı gelişmenin gerisinde kalmıştır. 2000 yılı Lizbon Zirvesi'nde temel hedef olarak belirlenen, “2010 yılına kadar AB'nin dünyanın en büyük, rekabet gücü yüksek bilgi ekonomisi haline gelmesi” idealinin gerçekleştirilmesi için hızlı bir atılım ve sağlam politikalar gerekmektedir.

AB'nin görsel işitsel politikasının üç temel amacı bulunmaktadır. Bunlar:

 Yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin geliştirilmesi amacıyla araştırmanın desteklenmesi,

 Rekabetin düzenlemesi amacıyla mevzuat ve standartlar çerçevesinin oluşturulması,

 Bütün Avrupa vatandaşlarının bilgi toplumunun sağladığı imkânlardan yararlanmalarının ve ilgili faaliyetlere katılımlarının desteklenmesi.

Gümrük Birliği

1957 tarihli Roma Antlaşması'nda, Avrupa bütünleşmesi yolunda hedef olarak, Topluluk içinde üretim unsurlarının (Mal, kişi, hizmet, sermaye) serbest dolaşım hakkına kavuşması öngörülüyor.

Roma Antlaşması'nın Tek Avrupa Senedi ile iç pazarın tanımı yapılmış ve bu pazarın kuruluşu ile ilgili ilkeler düzenlenmiştir. Tek Avrupa Senedi'ne göre Topluluğun amacının iç pazarın aşamalı olarak kuruluşunun sağlanması olduğu belirtiliyor. Ayrıca, iç pazarın 'malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin Roma Antlaşması hükümlerine uygun olarak serbest dolaşıma kavuşturulduğu, iç sınırlardan arındırılmış bir alan' olduğu ifade ediliyor.

Bu çerçevede Gümrük Birliği, malların ülkeler arasında hiçbir gümrük vergisi ve eş etkili vergi uygulanmaksızın serbestçe alınıp satılması ve tarafların üçüncü ülkelerden gelen ithalat için aynı gümrük vergisini ve aynı ticaret politikasını uygulamaları anlamına geliyor. Bu nedenle, Gümrük Birliği'ne taraf olan ülkeler üçüncü ülkelerden yaptıkları ithalatta, kendi ulusal gümrük tarifeleri yerine ortak gümrük tarifesini uyguluyorlar.

Yukarıda da belirtildiği gibi Gümrük Birliği, AB'ni oluşturan en temel yapıtaşlarından biridir. Bu durum, Birlik içersindeki gümrük vergilerini kaldırmış, yerine ithal mallara yönelik tek bir vergi sistemi yürürlüğe konmasına neden olmuştur. Üye ülkeler arasında gümrük kontrolleri kaldırılmıştır. Gümrük görevlileri artık sadece AB'nin dış sınırlarında bulunmaktadır. Bunlar sadece ticaretin devamını sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda çevrenin ve kültürel mirasın korunmasını sağlamaktadırlar.

İç Pazar

İç pazar, AB'nin önemli köşe taşlarından birisidir. İç piyasa; malların, insanların, hizmetlerin ve sermayenin serbest hareket etmesine bağlı bir "ortak Pazar" kurulmasını sağlayan Roma Antlaşmasının bir sonucudur.

Pazarların birleştirilmesi fikri ekonomik ve siyasi bütünleşme amacıyla bağlantılıdır. 457 milyonluk bir nüfusa sahip Avrupa iç pazarı şu an dünyanın en büyük pazarı konumundadır. Gümrük formalitelerinin kaldırılmasının ve artan rekabetin sonucu olarak fiyatların düşmesinin maliyetleri azaltması ve verimliliği artırması, Avrupa'nın bugünkü refahına önemli bir katkı yapmaktadır.

İnsan Hakları

AB insan haklarını evrensel ve bölünemez olarak görmektedir. İnsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü AB'nin temel değerlerindendir. Kuruluş antlaşmasında yer alan bu değerler, temel haklar şartının kabulü ile pekiştirilmiştir. Bu sebepten dolayı, insan haklarını hem kendi sınırları içerisinde hem de kendi dışındaki ülkelerle ilişkilerde aktif bir şekilde destekliyor ve savunuyor. İnsan Haklarına saygı, sadece birliğe katılmak isteyen ülkeler için değil; aynı zamanda birlikle ticari ve diğer antlaşmalara sahip olan ülkeler için de bir önkoşuldur.

AB'nin İnsan hakları politikasının temelini, sivil, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel haklar oluşturmaktadır. Aynı zamanda azınlıkların ve yersiz insanlarla kadınların ve çocukların haklarını da savunmaktadır.

İnsani Yardım

AB'nin yaptığı insani yardımın amacı, doğal felaketlerin (deprem, tayfun, kıtlık vs.) veya insanların yaptığı felaketlerin (savaşlar, çatışmalar vs.) veya yapısal krizlerin (ciddi siyasi, ekonomik ve sosyal kırılmalar) kurbanı olan üçüncü dünya ülkelerine yardım etmektir. Ana yardım konuları, bu ülkelerdeki insanların temel giyinme, barınma, tıbbı malzeme ihtiyaçlarını temin etmektir.

AB, doğal ya da insan kaynaklı felaketlerde din, dil, ırk ve politik görüş ayırmaksızın, yardıma muhtaç halka mümkün olan en hızlı şekilde ulaşmayı amaç edinen bir insani yardım ağının merkezidir.

İstihdam Politikası

Ortak pazarın isleyişini kolaylaştırmak ve özellikle de isçilerin serbest dolaşımını sağlamak için Birlik düzeyinde geliştirilen belirli sosyal politika düzenlemelerinin yerini günümüzde, işyeri sağlığı ve güvenliği hakkında detaylı hükümlere sahip, issizlikle mücadeleye önem veren, kadın-erkek eşitliğini ön plana alan ve AB seviyesinde bir İş Hukuku oluşturan geniş bir mevzuat almıştır.

Birlik, üye ülkelerde istihdamın artırılması ve issizlikle mücadele alanlarında da üye ülkeler arası işbirliğini güçlendirmeyi hedeflemekte; bu kapsamda bir istihdam Stratejisi belirleyerek, üye ülkelerin bu strateji kapsamında hazırlıkları ulusal eylem planlarını ve kat ettikleri mesafeleri değerlendirmektedir. Birlik aynı zamanda Avrupa Sosyal Fonu çerçevesinde hazırladığı programlarla istihdamı artırıcı projelere AB düzeyinde destek sağlamaktadır.

İşletmeler

İşletmeler, Birlik'in ekonomik büyümesi için hayati bir öneme sahiptir. AB güçlü bir ekonomi kurmak için Avrupa'da girişimci ruhu güçlendirmek zorundadır ve işletmelerin kurulması ve büyümesi zorunludur. Bu amaçları başarmak için, sosyal gelişmeyi destekleyecek ve çevreyi koruyacak gerekli sürdürülebilir ekonomik büyümeyi geliştirmek hayati bir öneme sahiptir.

AB'nin işletme politikası, hangi büyüklükte olursa olsun, yasal işletmelerin büyümesini ve gelişmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu politikanın 3 odak noktası vardır:

 Yeni işletmelerin kurulmasını teşvik etmek ve kolaylaştırmak,

 Dinamik bir iş çevresi kurarak bütün işyerlerinin büyümesini sağlamak ve yenilik kapasitelerini artırmak,

 Bu işyerlerinin Avrupa içinde ve dışında malları ve hizmetleriyle piyasalara etkili bir şekilde girmelerini sağlamak.

Kalkınma

Birlik'in kalkınma politikasının amacı, gelişen ülkelerdeki fakirliği yok etmeye yardım edecek sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek ve bu ülkelerin küresel ekonomiyle bütünleşmelerini sağlamaktır.

Bu ekonomik ve sosyal amaçlara ek olarak Birlik'in bir de siyasi planı vardır: Tüm dünyada insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı desteklerken demokrasiyi ve hukukun üstünlüğünü yaymak.

Kültür

Dil, edebiyat, plastik sanatlar, görsel sanatlar, el sanatları, mimari, sinema ve radyo yayıncılığı, Avrupa'nın kültürel çeşitliliğinin tüm dallarıdır. Farklı bölge ve ülkeleri temsil etmelerine rağmen hepsi, Avrupa'nın ortak kültür mirasına aittirler. Avrupa Birliği'nin önemli iki amacı vardır:

Bu çeşitliliği korumak ve desteklemek ve aynı zamanda diğerlerine de erişebilir hale getirmeye çalışmaktır.

Maastricht Antlaşmasıyla beraber Avrupa Birliği kültürel faaliyetleri örgütlemeye başladı. Faaliyetlerin amacı, üye ülkelerin ulusal ve bölgesel farklılıklarına saygı gösterirken, "üye ülkeler arasında kültürlerin kaynaşması"na katkıda bulunmaktır. Aynı zamanda ortak bir kültürel miras oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu alandaki topluluk faaliyeti 4 alanı kapsamaktadır:

 Bilginin geliştirilmesi ve Avrupa tarihi ve kültürünün yayılması;

 Avrupa'nın önemli kültürel mirasının korunması;

 Ticari olmayan kültürel değişimler;

 Sanatsal ve edebi bir oluşumun gerçekleştirilmesi.

Ortak Dışişleri ve Güvenlik

Avrupa Birliği'nin uluslararası ilişkilerde tek ses olarak hareket etmesi fikri, Avrupa'nın bütünleşme süreci kadar eskidir. Ancak birlik ortak güvenlik ve dış politika konusunda gösterdiği başarıyı, tek pazar ve ortak para birimi konusunda gösterememiştir.

Aralık 1991 tarihli Maastricht Antlaşması, Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası'nın AB'nin dayandığı üç temel sütundan biri olarak kabul edilmesi açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Maastricht Antlaşması'nda bağlılık ve karşılıklı dayanışma ilkelerinin vurgulanmasıyla ortak tutum ve ortak hareket kavramları gündeme gelmiştir.

Amsterdam Antlaşması'nda ODGP’nin yürütülmesi için Yüksek Temsilci atanmasına da karar verilmiştir.

AB Çevre Politikası'nın hedefleri:

 Çevrenin korunması, kollanması ve çevre kalitesinin yükseltilmesi;

 Doğanın ve doğal kaynakların, ekolojik dengeye zarar verecek seklide işletilmelerinden sakınılması ve bunların akılcı bir şekilde yönetilmelerinin temin edilmesi;

 İnsan sağlığının korunması;

 Kalkınmaya, kalite gereksinimleriyle uyum içinde, özellikle de çalışma şartlarının ve yasam çevresinin geliştirilmesine yön verilmesi;

 Kent planlaması ve toprak kullanımında çevresel etkilerin daha fazla dikkate alınmasının sağlanması;

 Topluluğun dışındaki devletler, özellikle de uluslararası örgütlerle küresel çevre problemlerine ortak çözümler aranması.

Rekabet

AB Ortak Rekabet Politikası'nın temel amacı, rekabeti bozduğu kabul edilen eylemleri engelleyerek, piyasa güçlerinin hâkim olduğu, iyi isleyen bir Avrupa İç Pazarı'nın oluşmasını sağlamaktır.

AB Ortak Rekabet Politikası, beş ana ilke üzerine kurulmuştur. Bunlar, üye devletler arasındaki ticareti etkilediği ölçüde;

 Şirketler arasında yapılan ve iç Pazar'daki rekabeti sınırlayan ya da önleyen uyumlu eylemlerin yasaklanması;

 Rekabeti sınırlayıcı anlaşmaların ve teşebbüs birliklerinin yasaklanması;

 Hâkim durumun kötüye kullanımının yasaklanması;

 Üye devletler tarafından verilen ve belirli şirketlere ya da malların üretimine avantaj sağlayarak rekabeti sınırlama ihtimali olan yardımların denetlenmesi;

 Topluluk boyutu olan birleşmelerin denetlenmesi;

 Telekomünikasyon, ulaştırma, enerji gibi sektörlerin serbestleştirilmesidir.

Tarım
 
İkinci Dünya Savası yıllarında ve sonrasında Avrupa kıtasında çok ciddi bir sorun olarak ortaya çıkan gıda yetersizlikleri, stratejik bir düzenleme olarak, Ortak Tarım Politikası'nın (OTP) oluşturulmasında önemli bir etken olmuştur.

Savaş koşullarının doğurduğu sonuçlarla birlikte Avrupa kıtasında gıda arzının güvence altına alınmasının şart olduğu anlaşılmış ve bu alanda dışa bağımlılığın azaltılması gerektiğine dair bir bilinç oluşmuştur. Böylelikle, Topluluk ülkeleri, vatandaşlarının gıda ihtiyacının Topluluk içinden karşılanabilmesi için gerekli adımları atmaya başlamıştır.

OTP’nin amacı çiftçilere makul yaşam standartları sağlamak ve tüketicilere adil fiyat üzerinden kaliteli besin sunmaktır.

Ortak Tarım Politikası'nın uygulanmasından önceki dönemde Avrupa ülkelerinin ulusal tarım politikaları tarımsal yapılarına göre farklılıklar göstermekteydi. Piyasa mekanizmaları arasındaki farklılıkların giderilmesinin ancak ortak ve tek bir politika etrafında birleşilmesi ile sağlanabileceğinin görülmesi de OTP’ nin oluşumunu hızlandıran etkenlerden biri olmuştur.

OTP'nin amaçları:

 Üretim standartlarını ve tarım teknolojisini geliştirmek;

 Tarımsal üretim araçlarının etkili kullanımını sağlamak;

 Avrupa'daki tarımsal üretimin verimliliğini artırmak;

 Piyasalarda istikrarı sağlamak;

 Ürün arzının güvenliğini sağlamak;

 Tarımdaki en önemli faktörlerden biri olan işgücünün optimum kullanımını sağlamak;

 Geçimini tarım sektöründen sağlayan kesimlerin gelirini artırmak;

 Tüketicilere daha gerçekçi ve uygun fiyatlar sunmak;

 Tarım ürünleri fiyatlarını bütün üye ülkelerde eşitleyerek, fiyatların üye ülkeler arasında haksız rekabete yol açmasının önüne geçmek.

Tüketici Politikası

Avrupa Birliği'nde merkezine bireyi alan bir sistem bulunmaktadır. Birlik, AB vatandaşlarının yasam kalitesini sürekli olarak yükseltmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç için kullanılan en etkili araçlardan birisi de Ortak Tüketici Politikası'dır.

Avrupa Birliği sınırları içerisinde yasayan tüm vatandaşlar aynı zamanda birer tüketici olarak görülmektedirler. Avrupa Birliği, Tüketici Politikası'nı tüm bu tüketicilerin sağlığının korunması, güvenliğinin sağlanması ve ekonomik çıkarlarının korunması esaslarına dayandırmaktadır.

Avrupa Birliği'nin izlediği Tüketici Politikası'nın temel esaslarını her ne kadar tüketicinin sağlığının korunması, güvenliğinin sağlanması ve ekonomik çıkarlarının korunması oluşturmakta ise de, temel esaslara ek olarak tüketicinin tazmin edilme hakkı, bilgilendirme ve eğitim hakkı ile temsil edilme hakkına da büyük önem verilmektedir. Birlik sınırları içerisindeki tüm tüketiciler satın aldıkları malların bozuk, hizmetlerin yetersiz olması durumunda değiştirme, yasal yollara başvurma ve zararının tazmin edilmesini talep etme hakkına sahiptir.

Ulaştırma Politikası

Tek Pazarın tamamlanması, özellikle sınırların kaldırılması ve deniz taşımacılığının serbestleşmesi gibi Topluluk ekonomisinin liberalleşmesi yönünde atılan önemli adımlar bir Ortak Ulaştırma Politikası oluşturma ihtiyacını kaçınılmaz kılmıştır. Bu adımlar talep edilen büyümenin devamı açısından, ayrıca tıkanıklık ve pazar doyma payı gibi problemlerin aşılması bakımından önem teşkil etmektedir.

Sınırların kaldırılması ve ulaşım sektöründeki fiyatların düşüşü, Avrupa Birliği vatandaşlarına bugüne kadar hiç görülmemiş derecede, ülkeler arası hareketlilik sağlamıştır. Bu sayede farklı ülkelerde üretilen mallar tüketiciye doğrudan ulaştırılabilmektedir. AB, ulusal pazarları rekabete açarak ve fiziksel ve teknik engelleri ortadan kaldırarak bu gelişime katkıda bulunmuştur.

Ulaşım politikasının amaçlarından bir diğeri, ulaşımı sürdürülebilir kalkınma içine entegre edebilmektir. Bu yönde atılacak adımlar, hava kirliliğinin ve karbondioksit emisyonunun sonucu iklim değişikliğinin önlenmesi, kaynakların güvenliği ve gürültü kirliliğiyle başa çıkabilmek için gereklidir.

Vergilendirme Politikası

Avrupa Birliği'nin her yönüyle uyumlaştırılmış ya da yakınlaştırılmış bir vergi politikası tam olarak yoktur. Doğrudan vergilendirme, hükümetlerin kendi sorumluluklarındadır.

Dolaylı vergiler, Avrupa Birliği'nin yapı taşlarından olan malların ve hizmetlerin serbest dolaşımını doğrudan etkilemeleri nedeniyle, üye ülkeler arasında bir ölçüde uyumlaştırılmıştır. Dolaylı vergilerde uyumlaştırma çalışmaları Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi alanlarında yapılmıştır.

Ayrıca vergi kurallarının AB çapında sermayenin serbest dolaşımını sağlayacak ve vergiden kaçınmak için yaratılacak fırsatlara neden olacak sermaye dolaşımını engelleyecek şekilde olmasını sağlar. Aynı zamanda AB politikası aynı zamanda AB vatandaşlarının Birlik içinde herhangi bir yerde çalışma hakkını sınırlayabilecek vergi kurallarını hedef alır.